Kleinere VVD en meer versnippering in gemeenteraad: wat vinden de lijsttrekkers van de uitslag?

AMSTELVEEN De kiezer heeft gesproken. Er zijn geen heel grote verschuivingen in de raad. De VVD leverde twee zetels in en de drie lokale partijen (BBA, AVA en Góed voor Amstelveen) groeiden samen van zes naar negen zetels. Ook zijn er twee nieuwe partijen bij gekomen (50Plus en BVNL), met elk één zetel. Wat vinden de lijsttrekkers van de uitslag en wat voor college komt er?

VVD De VVD leverde twee zetels in en komt nu op acht. VVD-lijsttrekker Herbert Raat is niettemin ‘ontzettend blij’ dat de VVD opnieuw de grootste is geworden. “Maar eerlijk gezegd had ik graag een zeteltje meer gezien voor ons,” zegt hij. De VVD neemt nu als grootste fractie het initiatief bij de collegevorming, “Daar ben ik eigenlijk meteen vanochtend al mee begonnen,” zegt hij. “Ik heb alle partijen gebeld. Komend weekend komen we met de fractie bijeen en volgende week met de fractieleiders van andere partijen. Ik maak een procedurevoorstel voor hoe we de collegevorming kunnen aanpakken. Er zijn op basis van de uitslag veel mogelijkheden en de partijen in Amstelveen zijn niet één pot nat. Het gaat erom een stabiel college te vormen voor de komende vier jaar. Daarbij sluiten we niemand uit. Wat de uitkomst wordt, dat weet ik nog niet.”

D66 D66 leverde een half procentje in, maar behield haar zeven zetels. “Onze 17,6 procent in Amstelveen is de beste uitslag die D66 behaalde in grotere gemeenten,” zegt lijsttrekker Floor Gordon trots. “Elders kwam D66 niet hoger dan 16 procent.” Gordon erkent dat het initiatief bij de VVD ligt: “Er moet nu een zorgvuldige verkenning komen van alle opties voor een college. Daarbij gaat het vooral ook om inhoud en hoe het meeste recht gedaan wordt aan de verkiezingsuitslag. Als er een uitnodiging komt van de VVD dan gaan wij daar graag op in. De afgelopen vier jaar heb ik gewerkt in een fantastisch college. Daar willen we graag mee verder. Het heeft echter net geen meerderheid meer. Als we met het huidige college door willen, dan moet er een aanvulling komen.”

GROENLINKS GroenLinks leverde een zetel in en heeft er nu vier. “Dat is voor ons wel een domper,” zegt Lennart de Looze. “Vooral omdat we op de verkiezingsavond eerst kans leken te maken op zes, maar uiteindelijk werden het er vier. Maar ook met deze uitslag is GroenLinks zeker niet kansloos voor een plek aan de tafel voor de college-onderhandelingen. Ik hoop op een zo breed mogelijke coalitie. Ik heb de indruk dat de huidige drie fracties het liefst verder gaan, met een andere partij erbij en lokale partijen worden gezien als te instabiel. Wij zouden graag aansluiten bij een college van VVD, D66 en PvdA. Wij hebben daarvoor geschikte kandidaten.” De Looze is met 26 jaar zelf wellicht nog wat jong, maar toch hoeft dat volgens hem geen belemmering te zijn.

PVDA De PvdA maakte een mooie sprong in procenten, van 7,1 naar 8,9, maar dat was niet genoeg voor groei van drie naar vier zetels. “Ik ben heel tevreden,” zegt Marijn van Ballegooijen. “Het is een grote winst ten opzichte van de vorige keer. Ook is de PvdA tegen de landelijke trend in gegaan.” Van Ballegooijen was de afgelopen vier jaar wethouder. Hij gaat graag door, maar erkent dat dit gezien de uitslag niet vanzelfsprekend is. Over zijn voorkeuren laat Van Ballegooijen zich niet uit: “Daarmee zou ik het proces van coalitievorming verstoren.” Hoewel een ‘kneiterlinks’ college zonder VVD mogelijk is vindt hij het ‘niet passend de grootste partij zomaar uit te sluiten’: “Een college moet iets zijn van heel Amstelveen. Je ziet dan ook dat de meeste beslissingen in de raad met grote meerderheid worden genomen. Verder moet je een divers college hebben: niet alleen financiële mensen, maar ook mensen met verstand van onderwijs. Wethouder ben je van de hele raad. Het ene moment voer je een motie uit van het CDA, het andere moment een van D66.”

BBA Burgerbelangen Amstelveen (BBA) won een zetel en heeft er nu vijf. Ruud Kootker is blij: “We hebben kritisch maar constructief oppositie gevoerd en ervoor gezorgd zichtbaar te zijn in de buurten. Dat is beloond. We zijn de enige van de tien zittende partijen in de raad met zetelwinst.” Vier jaar geleden was er een wat Kootker noemt ‘ongelukkige samenloop van omstandigheden’, waardoor BBA buiten het college belandde. Of het dit keer wel weer lukt? Kootker: “De VVD heeft het initiatief in de onderhandelingen. Als dat niet lukt, dan zijn er andere opties. BBA is altijd bereid mee te doen als er goede afspraken gemaakt kunnen worden waar Amstelveen beter van wordt. Dat is altijd een kwestie van geven en nemen.”

CDA Het CDA zag twee zetels halveren tot één. “Een voor het CDA teleurstellende uitslag,” zegt Arjen Siegmann. “We hadden dik twee zetels, nu nog dik één. Het past wel volledig in de landelijke trend, vooral in de grote steden. De afgelopen twee jaar waren moeilijk geweest voor het CDA. Mensen lijken mentaal afscheid van ons te hebben genomen.” Siegmann werkt voor het Wetenschappelijk Instituut van het CDA en ziet Amstelveen enigszins als proeftuin voor het terugwinnen van vertrouwen. “We moeten meer in gesprek gaan met burgers, ook buiten de raad om,” zegt hij. Een plek in het college voor het CDA lijkt hem niet realistisch met zo’n uitslag: “Maar we lopen er niet voor weg.”

SP De SP handhaaft de bestaande twee zetels. “We hebben onze positie geconsolideerd en het daarmee in Amstelveen beter gedaan dan de SP landelijk,” zegt Patrick Adriaans. “Wel zijn we in percentage omlaag gegaan. We hoopten op drie zetels, dus ik ben niet helemaal tevreden, maar we kunnen ons eigen geluid, vooral op het gebied van wonen en sociaal domein, laten horen. We zitten alweer vol ideeën. Met actiegroepen gaan we binnenkort in gesprek over wat we als eerste zullen aanpakken.” Een plek in het college lijkt ver weg: “Bij deze uitslag past voor ons bescheidenheid, en we willen ook niet in een college omdat het mooi zou staan, maar we staan wel altijd klaar om een kans te grijpen. Mits we in een college kunnen laten zien dat wij echt andere keuzes maken.”

AVA AVA haalde een half procentje meer stemmen, maar blijft steken op twee zetels. “Ik had echt meer verwacht,” zegt Michel Becker. “We hebben vier jaar keihard gewerkt en dan zie je er drie nieuwe partijtjes bij komen met zomaar samen vier zetels. We zijn heel actief geweest, we hebben een lijst van maatschappelijk zeer betrokken mensen, we hebben een overzichtelijk programma met veertien speerpunten, niet een boekwerk van 30, 40 pagina’s. Duidelijker kun je niet wezen. Waar het in zit, ik weet het niet.” De kans dat AVA in het college komt is niet groot, maar het is niet helemaal onmogelijk. “We staan ervoor open, mits we standpunten van AVA terugzien natuurlijk.”

CHRISTENUNIE De ChristenUnie zag het percentage kiezers teruglopen van 3,5 naar 2,6, waarmee de partij op één zetel blijft staan. “Ik ben blij en teleurgesteld tegelijk,” zegt de nummer twee op de CU-lijst Henk Stoffels, die momenteel de honneurs waarneemt wegens ziekte van lijsttrekker Bert de Pijper. “Het is niet helemaal duidelijk hoe die daling komt, want bij een lagere opkomst doen wij het dankzij onze trouwe achterban meestal beter.” Stoffels verwacht geen wethouder te kunnen leveren. “Dat is eerder wel gebeurd omdat we toen een heel goede wethouderskandidaat hadden. Op dit moment hebben we wel goede mensen, maar niet een goede beschikbare wethouderskandidaat.” Gezien de versnippering in de raad denkt Stoffels dat kleine fracties het meest kunnen bereiken door samenwerking.

GÓED VOOR AMSTELVEEN Nieuw in de raad is Góed voor Amstelveen, met twee zetels. Jacqueline Höcker: “Een mooi resultaat voor een nieuwe partij. De laatste zeventien dagen van de campagne zijn we iedere dag actief geweest, met flyeren op straat, maar ook bij mensen langs de deur.” Goed voor Amstelveen wil zich onderscheiden met een ander partijprogramma: “Wij gaan uit van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Die geven wij in ons programma helder als pictogrammen weer. Wij willen duurzaamheid op alle beleidsgebieden: sociaal domein, ruimtelijke ordening, alles. Dit blijkt jongeren aan te spreken. Bij scholierenverkiezingen werden wij de tweede partij.” Mocht de partij bij de college-onderhandelingen gevraagd worden een wethouder te leveren, “dan sluiten wij dat zeker niet uit,” aldus Höcker.

50PLUS 50Plus haalde als nieuwkomer één zetel. “We zijn ontzettend verheugd,” zegt Emiel Sjaardema. “Dit betekent dat onze stem gehoord gaat worden. We hoopten op twee zetels, maar met één ruime zetel zijn we ook heel tevreden. Voor ons geldt: elke stap telt. En dit is een mooie stap. Waar het vooral om gaat is mensen, de inwoners, zelf bij het beleid te betrekken.” De partij was in de campagne niet optimaal zichtbaar door misverstanden en ongelukkige samenlopen van omstandigheden. Daardoor ontbrak 50Plus bij diverse debatten. In de verkiezingsuitzending van RTVA woensdagavond vanuit het raadhuis was 50Plus ook niet te zien. “Terwijl ik er wel aanwezig was,” zegt Sjaardema. “Vanaf tien uur al en ik ben tot half één gebleven. Ze herkenden me waarschijnlijk niet.” Een rol voor 50Plus in het college ziet hij niet gebeuren: “Maar als de kans zich voordoet, dan zijn we er zeker toe bereid.”

BVNL Het nieuwe BVNL kwam uit op één zetel. De partij hoopte op vier of vijf, maar dat bleek te ambitieus. Yaron van Koningsveld zegt niettemin ‘vreugdevol’ te zijn: “Het is gelukt om in de raad te komen. Dat we dit met beperkte middelen in korte tijd hebben bereikt is best een mooi begin.” BVNL heeft zich landelijk vooral gericht tegen coronamaatregelen. Dat lijkt vooral landelijk geregeld te worden. “Maar als je kijkt naar bijvoorbeeld handhaving of zwemscholen, dan kunnen burgemeesters er wel degelijk voor kiezen ongewenste maatregelen niet te handhaven. Verder vinden wij dat de energietransitie veel lijkt op maatregelen die je ook bij corona ziet. Er wordt zelfs gesproken over beslaglegging van vastgoed. Wij vinden dat bizar.” BVNL richt zich als ondernemerspartij verder vooral op het midden- en kleinbedrijf (MKB) dat werk biedt aan tweederde van de werkenden in Nederland.

René de Leeuw