Speciale aanpak van jeugdhulp; 'Problemen vroeg signaleren'

AMSTELVEEN Amstelveen telt zo'n 18.000 kinderen en jongeren (0-18 jaar). Met de meesten gaat het goed, aldus het college. Maar zo'n 2000 hebben een steuntje in de rug of meer nodig om tot ontplooiing te komen. Voor veel gemeenten is jeugdhulp een woelig dossier sinds zij deze vroegere taak van het Rijk uitvoeren. Overal zijn tekorten. Het college wil de jeugdhulp in Amstelveen met een slimme aanpak betaalbaar houden.

Ook Amstelveen komt niet uit met het geld dat het Rijk voor jeugdzorg beschikbaar stelt. "We komen 3,2 miljoen euro tekort op totaal 16 miljoen," zegt wethouder Jeugdzaken Frank Berkhout. "Gelukkig is Amstelveen een rijke stad, zodat dit hier niet leidt tot bijvoorbeeld het sluiten van bibliotheken, zoals elders wel gebeurt. Toch willen we het tekort omlaag proberen te krijgen door het stapsgewijze vanaf 2021 ieder jaar wat te laten dalen, naar 3,0 miljoen, 2,8 miljoen, 2,6 miljoen enzovoorts. Door preventie en problemen vroeg te signaleren, zodat veelal lichte vormen van hulp volstaan en dure zware zorg wordt voorkomen."

SCHOLEN "Plekken waar problemen aan het licht komen, zijn scholen, waar leraren dagelijks het gedrag van kinderen zien. Daarom heeft de gemeente jeugdhulpverleners in dienst genomen die één of twee dagdelen per week op basisscholen aanwezig zijn, heel benaderbaar, ook voor ouders. Die ervaren bij scholen een lagere drempel dan wanneer ze naar een loket in het gemeentehuis moeten komen. Onze eerste ervaringen zijn positief. Het is voor Nederland bijzonder dat jeugdhulpverleners van de gemeente echt in de scholen zitten."

Zaken die naar boven komen zijn onder meer: dyslexie (niet goed kunnen lezen), moeilijk zindelijk worden, eetstoornissen en depressies. "Soms zijn problemen gemakkelijk te verhelpen," vervolgt Berkhout. "Soms blijken ze het topje van een ijsberg. Er kunnen thuis zaken spelen als armoede, schulden en drankverslaving of de ouders hebben moeilijkheden met hun werk. Of er is huiselijk geweld, wat gelukkig weinig voorkomt, maar dat is dan wel een zware situatie. Het kan dus gaan om veel meer dan de kinderen alleen. Dan is een voordeel dat je de jeugdhulpverleners in eigen dienst hebt, zodat zij gemakkelijk verbindingen kunnen leggen met andere afdelingen binnen de gemeente die daarover gaan."

PRATEN In een gemeente als Amstelveen is status belangrijk. Mensen houden graag de schijn op dat alles goed gaat. "Daarom willen we goed benaderbaar en herkenbaar zijn en ouders laten inzien dat het helemaal niet raar is als er wat extra hulp nodig is bij de opvoeding van een kind," zegt Berkhout. "Ze moeten niet denken dat hun kind onder toezicht wordt geplaatst. Dat is niet zo. Het doel is helpen. Eén op de tien kinderen in Nederland krijgt een vorm van jeugdzorg. In Amstelveen zijn dat bijna 2000 kinderen. Dat is niet allemaal even zwaar en ernstig en veel normaler dan je misschien zou denken. Het gaat erom dat het normaal wordt om daar gewoon over te praten."

"Problematieken kunnen per wijk verschillen. We willen ons specifiek richten op bepaalde doelgroepen om beter en tijdig zorg in te zetten. In de statistieken zijn 7-jarige jongetjes met ADHD en 13-jarige meisjes die onzeker en angstig zijn, oververtegenwoordigd. Een belangrijke bron van problemen zijn ook echtscheidingen, vooral conflictscheidingen. Niet alle scheidingen eindigen in ruzie, maar er zijn er ook waarbij er grote conflicten ontstaan, en dan is het van belang om op tijd ouders en kinderen hulp te bieden. Als dat lukt, dan voorkom je mogelijke problemen op latere leeftijd."

UITDAGINGEN Intussen zijn er grote uitdagingen in de jeugdzorg, zoals personeelstekorten en grote administratieve druk. De aanbesteding in de regio Amsterdam is niet goed begonnen en dat leidt volgens Berkhout af van waar het om gaat: goede zorg verlenen. Maar Amstelveen kan niet alles zelf, regionale samenwerking is nodig. "Bij zwaardere gevallen gaat het om kleine aantallen maar heel uiteenlopende problemen die vragen om specialistische hulp die je als gemeente niet in huis hebt. Daarom moeten we de moeilijke dingen vooral samen doen. Daarnaast willen we uit het grote aanbod liefst met een beperkt aantal aanbieders van zwaardere zorg nauwe relaties aangaan, zodat je elkaar goed kent."

Regionale aanpak is ook nodig in het voortgezet onderwijs, waar schoolmaatschappelijk werkers actief zijn. "Die hebben we niet zelf in dienst, maar die huren we in vanwege de regiofunctie van deze scholen," zegt de wethouder. "Als er een probleem is met bijvoorbeeld een scholier uit De Ronde Venen, dan komen ze ook nog eens uit een andere provincie. Het is handig als een jeugdhulpverlener dan gemakkelijk die gemeente kan benaderen. Dat willen we beter organiseren, omdat het grote winstkansen biedt. Er gaat nog veel tijd en geld verloren omdat je elkaar niet goed weet te vinden."

De door het college nagestreefde aanpak is verwoord in de zogeheten Jeugdagenda, waarover de gemeenteraad op 2 oktober besluit.

René de Leeuw