Het Recht der Dingen in Amstelveen

Al langere tijd discussiëren milieuactivisten, juristen en filosofen over het juridische recht van de zogenaamde niet-mens-dingen. De Franse wetenschapsfilosoof Bruno Latour, die vorig jaar de Spinozalens kreeg, pleit voor een Parlement der Dingen. Volgens hem leven we in een tijdperk waarin we onszelf niet meer als uitzonderlijk moeten beschouwen, maar als deel van een geheel. Voorbij is de tijd dat de mens zich verheven kan voelen boven de rest van de natuur en haar zonder scrupules kan gebruiken voor economisch gewin. Het in de christelijke traditie veronderstelde rentmeesterschap van de mens, dat de mens boven de natuur plaatst, is niet meer houdbaar. Mens en natuur zijn niet van elkaar gescheiden, maar worden door elkaar beïnvloed. Als de niet-mens dingen zo belangrijk zijn, moeten we die dingen ook een stem geven in het politieke debat en in onze rechtstaat, aldus Latour.

Mensen kunnen naar de rechter stappen als een stuk grond vervuild is en ze daar schade door ondervinden. Maar in ons rechtstelsel heeft de natuur zelf geen status. Stel dat dit gaat veranderen en we de niet-mens-dingen zelf onvervreemdbare rechten geven. Laura Burgers, schreef een proefschrift Justitia, the People’s Power and Mother Earth en gaf hierover een lezing. In sommige delen van de wereld heeft de natuur al een juridische status. In 2014 kreeg de Whanganui in Nieuw-Zeeland als eerste rivier ter wereld een dergelijke status. In Colombia is de rivier de Atrato tot rechtspersoon verklaard. In Nederland onderzoekt een collectief van filosofen, kunstenaars, wetenschappers en beleidsmakers of de Noordzee een eigen status kan krijgen.

Als raadslid van GroenLinks raak ik bij dit soort vernieuwende ideeën geïntrigeerd door mogelijkheden en consequenties voor Amstelveen. Stel dat we van de rivier de Amstel een rechtspersoon maken. En hoe zit het met de rechten van De Poel en de recreatieve plannen voor de noordelijke poeloever? De schrijversvakschool Groningen schreef naar aanleiding van de uitreiking van de Spinozaprijs een wedstrijd uit, getiteld ‘Latour op het Wad’, met als opdracht om vanuit niet-menselijk perspectief een verhaal te schrijven over de impact van de containerramp in 2019 op de Noordzee. Is het een idee om Amstelveners een pleidooi te laten schrijven vanuit het belang van De Poel? Met als titel ‘Wat wil De Poel nou eigenlijk zelf‘. Dat wordt dan verplicht leesvoer voor beleidsmakers en politici in Amstelveen.