De grootste Nobelprijswinnaar woont in menig huis

AMSTELVEEN Regelmatig vertelt een IVN-natuurgids in deze rubriek over de natuur. Dit keer gaat Ton Zijp in op een inwoner van menig huis die niet door iedereen al te zeer gewaardeerd wordt.

De grootste Nobelprijswinnaar woont in Amstelveen. Dat winnen begon al in 1933 naar aanleiding van onderzoek naar erfelijkheid van chromosomen door Thomas Hunt Morgan. Nu woonde deze Thomas Morgan niet in Amstelveen, evenmin latere winnaars van de Nobelprijs, zoals Edward Lewis en consorten die genetische controle bij de ontwikkeling van embryo's bestudeerd hebben of Hall, Rosbash en Young die twee jaar geleden werden gelauwerd voor hun onderzoek naar hoe moleculaire mechanismes het 24-uursritme kunnen beïnvloeden. En zo zijn er nog drie medailles namens wijlen Nobel afgelopen honderd jaar aan wetenschappers uitgereikt voor hun verdiensten en vernuft.

Maar wat Amstelveen daar dan mee te maken heeft, hoor ik enkele lezers inmiddels verzuchten. Nou, zonder een (overigens niet door iedereen al te gewaardeerde) inwoner van menig huis in deze gemeente zouden deze onderzoekers nooit gehonoreerd zijn met deze hoogst mogelijke huldiging voor hun wetenschappelijke prestaties. Nee, zonder Drosophila melanogaster (laten we nog even in stijl blijven en de wetenschappelijke naam hanteren) hadden de 6 laureaten en hun assistentes nooit zo veel bereikt als ze een ander organisme voor hun proeven hadden gebruikt.

Ondertussen blijft de fruitvlieg heel bescheiden in deze woonplaats gevestigd.

De fruitvlieg heeft een aantal pluspunten wat hem zeer geschikt maakt voor onderzoek. Ten eerste lijkt hij op de mens (ook al hebben we 650 miljoen jaar geleden een andere weg ingeslagen in onze ontwikkeling), waardoor gekeken kan worden wat voor effect bepaalde testjes, zoals bijvoorbeeld het testen van het hierboven genoemde 24-uursritme, hebben op het dier en waar dat door veroorzaakt wordt. Aangezien de fruitvlieg in twee weken zich ontwikkelt van ei tot volwassen insect, kan je in korte tijd met elkaar opvolgende generaties werken om te zien wat de ontwikkeling is van bepaalde erfelijke factoren. Je verzint bijvoorbeeld een onderzoek en twee weken later kan je al aan de slag met een grote lading genetisch identieke fruitvliegen die twee weken later laten zien wat jouw ingreep voor gevolgen heeft op de volgende generatie. Dat zorgt voor, naast snel resultaat, lagere kosten.

Uiteindelijk moet de mens daar profijt van trekken. Er wordt bij fruitvliegen onderzocht wat voor effecten bepaalde proeven hebben en of dit gevolgen heeft voor de gezondheid van het dier. En wordt de fruitvlieg gezonder, blijft het langer leven daardoor, dan doet de mens ook een stapje verder richting onsterfelijkheid als het resultaat ook op hem of haar wordt toegepast.
Dus gaat men voorlopig nog wel even door met het fruitvliegje toedienen van middelen als cortisone, aspirine, melkzuur, ethidiumbromide, appelpolyfenolen, vitamine E, Anthocyanine-extract van cranberry en het winnen van een volgende Nobelprijs dankzij dit gewillige vliegje.

Ton Zijp