Restklachten na depressie: onderzoek naar effectiviteit nieuwe behandeling

AMSTELVEEN 1 op de 5 mensen krijgt in zijn of haar leven te kampen met een depressie. Grofweg 30 procent van deze groep kampt na herstel met aanzienlijke restklachten. Onder de naam ‘HERSTEL-studie’ wordt nagegaan of een nieuwe vorm van behandeling leidt tot beter resultaat bij deze mensen.

De HERSTEL-studie is een initiatief van onderzoekers verbonden aan het Amsterdam UMC en UMCG. Met hulp van de Hersenstichting, de Depressie Vereniging en diverse ggz-instellingen, onderzoeken zij de werkzaamheid van een nieuwe behandeling voor mensen die slechts gedeeltelijk hersteld zijn van een depressie. 

,,Ongeveer één op de drie mensen knapt maar gedeeltelijk op van een depressie”,  aldus Joost Gülpen, promovendus en psycholoog verbonden aan het Amsterdam UMC. ,,Er blijven in dat geval nog kenmerken van een depressie aanwezig, zoals somberheid, verminderde plezierbeleving en bijvoorbeeld slaapproblemen. Ook blijven mensen na een depressie geregeld last hebben van problemen op het gebied van de concentratie, het geheugen of planningsvermogen. Ze gaan gebukt onder deze restklachten en dit onvolledige herstel gaat gepaard met een hogere kans op terugval en lagere kwaliteit van leven. De mensen die kampen met deze problemen vallen nu vaak tussen wal schip. Voor de behandeling van restklachten is nog weinig aandacht.”

BREINTRAINING Daar brengt de HERSTEL-studie verandering in. Gülpen: ,,Doel van deze studie is om te onderzoeken of de inzet van een breintraining (naast een kortdurende psychologische behandeling) mensen helpt om volledig te herstellen en een hogere kwaliteit van leven te krijgen. Ook wordt nagegaan of deze behandeling de kans op terugval kan verminderen. De breintraining bestaat uit computerspellen waarmee mensen hun cognitieve vaardigheden kunnen trainen. Zo wordt het geheugen getraind, evenals  het reactie- en concentratievermogen. Alles is op een uitdagende manier vormgegeven, zodat het ook leuk is om de spellen te spelen. Voor het spelelement wordt de score bijgehouden. Spelletjes worden moeilijker naarmate je niveau vordert. Zo blijft het uitdagend en profiteert iemand maximaal van de training.”

Deelnemers aan het onderzoek wordt gevraagd om acht weken lang online de breintraining te doen. Daarnaast krijgen ze online een psychologische terugvalpreventie behandeling. ,,Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat dit de kans op terugval van depressie aanzienlijk vermindert. Door verbetering van denkvaardigheden heeft deze behandeling mogelijk zelfs meer effect”, aldus Gülpen. ,,Tijdens het onderzoek wordt met onder andere vragenlijsten bijgehouden hoe het met deelnemers gaat.”

FOLLOW-UP Ook na de behandeling wordt deelnemers gevraagd om af en toe een vragenlijst in te vullen. ,,We willen ook zien of deelname aan de HERSTEL-studie een effect heeft op de langere termijn.” Gülpen hoopt hiermee te ontdekken of de combinatie van het verbeteren van de cognitieve prestaties en terugvalpreventietherapie werkt. ,,We zijn zeker nog tot 2024 bezig met het onderzoek en het verwerken van de resultaten. Hopelijk levert het een behandeling op voor mensen die na een depressie niet volledig zijn hersteld. Het gaat immers om een groot aantal mensen, waarbij de restklachten het levensgeluk en het dagelijks functioneren in de weg staan.”

Gülpen zoekt nog deelnemers voor de studie. ,,Mensen kunnen zich tot eind volgend jaar aanmelden. Dat kan via herstelstudie@amsterdamumc.nl, meer info is te vinden op www.herstelstudie.nl. Ook als mensen twijfelen of ze wel in aanmerking komen voor dit onderzoek, mogen ze ons altijd mailen. Wij nemen dan contact op om ze meer te vertellen over de studie. Het mooie van onze onderzoeksopzet is dat de hele behandeling en het onderzoek online plaatsvindt. Zo kan iedereen vanuit huis deelnemen.” 

DEPRESSIE Tijdens een depressie voelen mensen zich vaak somber of hebben ze minder interesse of plezier in de activiteiten. Het lukt vaak ook niet meer om te werken of te studeren. Ook kun je problemen krijgen op sociaal gebied. Wanneer het sombere gevoel minimaal twee weken aanhoudt, je vrijwel nergens meer van kunt genieten en je ook slaapproblemen of problemen met denken hebt, dan spreken medische professionals meestal van een depressie. Herken je dit bij jezelf, dan kun je terecht bij de huisarts of de praktijkondersteuner.

Naomi Heidinga