Fijnspar met wasachtige huidmondjes.
Fijnspar met wasachtige huidmondjes.

Column IVN Amstelveen: Memento voor een boom

21 januari 2023 om 10:00 Natuur en milieu

AMSTELVEEN Je zou de natuur een begroting moeten laten opstellen, met een bosmier als minister van financiën. Als er niks is, geef je niks uit en als alles volop aanwezig is, dan berg je dat zorgvuldig op totdat je het weer kan gebruiken. Groeien doen ze met overgave in de natuur, maar niet voor de fanfare uit. De kerstboom (of de vaak gekochte Nordmann spar, Abies Nordmanniana) is een mooi voorbeeld van hoe je je reserves efficiënt kan beheren. 

De naalden zitten net zoals andere bladeren vol met korrels en mondjes, chlorofyl en stomata, twee ingrediënten die je nodig hebt om van koolzuurgas (CO2), water en licht suiker te maken. Het gas wordt door het blad via de mondjes opgenomen en met wat lichtfotonen en water vindt er binnenin de korrels een wonderbaarlijk proces plaats wat uiteindelijk in suiker resulteert. Door waterdamp naar behoeven uit te wasemen of tegen te houden zorgen de bladeren ervoor dat de waterdruk binnen de plant op peil blijft en als klap op de vuurpijl komt er zuurstof vrij. Zonder planten had ik dit stukje namelijk niet kunnen schrijven. 

VERSTANDIG WATERBELEID

Wat de kerstboom bijzonder maakt is dat ze haar bladeren jaarrond aan haar takken heeft hangen, en daarmee ook haar vermogen om zichzelf van voedsel te voorzien. Anders dan bij loofbomen, die vooruitlopend op het afnemen van het daglicht en de komende vorst, hun groenkorrels en watervoorraad zorgvuldig opslaan in stam en wortels en vervolgens hun bladeren laten vallen, kunnen naaldbomen hun bladeren aanhouden en zo kou, hitte als voedseltekort moeiteloos doorstaan. Dat kan alleen maar omdat het blad - de naald - dun en smal is, en de huidmondjes beschermd worden door een soort Labello, een dikke waslaag (en een lange penwortel die bij het grondwater komt, helpt ook). Zo verliest de boom niet onnodig water, kan goed tegen vorst of hitte en beschermt op die manier haar kostbare voorraad groenkorrels (bovendien zit er vaak een akelig scherp puntje aan). Als het puntje bij paaltje komt draait het dus allemaal om verstandig waterbeleid en heel geleidelijke aanpassing aan de omstandigheden (droog, voedselarm).

Alexander von Nordmann, een Finse onderzoeker, was curator van de botanische tuin in Odessa, toen hij tijdens een expeditie in 1835 de spar ontdekte, een overblijfsel uit de laatste ijstijd. De zaadjes van de Nordmann worden nog steeds uit Georgië geïmporteerd. In de natuur kan de Nordmann 60 meter hoog worden (denk hoge flat naast stadshart) en 500 jaar oud.

De foto is van een fijnspar, maar de wasachtige huidmondjes hebben alle naaldbomen gemeenschappelijk.

Tekst en foto: Aleid Offerhaus

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie