Column IVN Amstelveen: Een reuzenplant

AMSTELVEEN Ik had buiten de waard gerekend. De plant waar ik over wilde schrijven was uitgebloeid en zonder foto kon ik geen column inleveren. Planten zijn er gelukkig in overvloed en naast de Cichorei waarover ik had willen vertellen, stond gelukkig heel veel Gewone berenklauw. Ze heeft de wetenschappelijke naam ‘Heracleum sphondylium’ en een plant  die naar Heracles, de Griekse held, vernoemd is (of Hercules voor de Disneyfans), verdient zeker een column.

Alle soorten van het plantengeslacht Heracleum zijn groot, net als Heracles die in alles groot was (moedig, slim, sterk, aantal kinderen etc.). De Gewone berenklauw kan zomaar anderhalve meter hoog worden, maar de grootste is natuurlijk de Reuzenberenklauw, die de drie meter makkelijk aantikt.

Beide zijn schermbloemen, net als Fluitenkruid, en de buitenste bloemen van het bloemscherm functioneren als kleine uithangbordjes voor de nectar die voor het oprapen ligt (op kleine schijfjes om precies te zijn) en als een deel van het aanwezige stuifmeel in het voorbijgaan wordt achtergelaten op de stampertjes van andere bloemen, dan is dat mooi meegenomen. De zeldzame roodrandzandbij heeft een voorliefde voor het stuifmeel van berenklauw. Hoewel bestuiving niet haar doel is, profiteert ze er indirect wel van.

Alle berenklauwen beschikken over furocoumarinen, organische verbindingen, die in het sap van de plant voorkomen en nuttig zijn als bescherming tegen hongerige insecten. In combinatie met zonlicht veroorzaken ze brandblaren op de huid. Gewone berenklauw heeft naar verhouding meer furo’s, maar het stoutste jongetje van de klas, de Reuzenberenklauw, heeft om die reden de slechtste reputatie (toegegeven: ze is wel groter).

Hoe een berenklauw er uitziet, zou je kunnen afleiden uit de vorm van haar blad of de vorm van het vruchtje (zie foto). Verder schijnt ze eetbaar te zijn (maar alleen de jonge scheuten), en de smaak van de vruchtjes is opvallend, maar om haar nu met kardemom te vergelijken ….

Bijna nog leuker dan de plant zelf is de wetenschappelijke naam van de Reuzenberenklauw, Heracleum mantegazzianum. De plant is in 1895 vernoemd naar Paolo Montegazzo (1831-1910), een neuroloog, die met Darwin correspondeerde, een pleitbezorger van het gebruik van cocaïne was en een futuristische roman publiceerde waarin hij een wereld beschreef, die akelig veel lijkt op de onze.

Reuzenberenklauw zelf werd tot 1825 in Engeland als tuinplant gehouden (voor de grotere tuin, dat wel). Daarna ontsnapte ze en begon aan haar zegetocht door de wereld. Vooral langs wegen en op braakliggende terreinen staat ze te stralen. Zelf vind ik het een prachtige plant, die zich weinig lijkt aan te trekken van alle pogingen om haar uit te roeien.