Column IVN: Parasieten en symbionten in heempark De Braak

AMSTELVEEN Heempark De Braak is een plek waar ik in het voorjaar graag kom. Vanaf maart tot eind mei is het er een komen en gaan van prachtig bloeiende planten die niet alleen een lust voor het oog zijn, maar ook een lust voor de lens van mijn fototoestel. Het park is het restant van een dijkdoorbraak van het Karnemelksegat, dat op zijn beurt weer ontstaan was uit een doorbraak van de Nieuwe Meer. Waar het water van dit Karnemelksegat over de dijk van de Amsterdamse weg sloeg, ontstond een veenplas, die in de dertiger jaren door Broerse werd omgetoverd tot een schitterende heemtuin.

Uitgangspunt was om niet de natuur aan te passen aan de gewenste planten, maar om de plantengroei aan te passen aan de daar heersende omstandigheden: nat, voedselarm en zuur veen. Het park heeft zelfs de status van Rijksmonument gekregen, voor een heemtuin een uitzonderlijk predicaat.

Vanaf begin maart kan ik er genieten van de bosanemonen en een paar weken later van de kievitsbloemen en boshyacinten. De pollen goudveil zijn werkelijk om van te smullen en de lenteklokjes kennen wat elegantie betreft hun gelijken niet, hoewel het lelietje-van-dalen een aardige poging doet. 

Toen ik ergens in april, liggend op de grond een foto van een kievitsbloem probeerde te maken hoorde ik achter mij een bekende stem: “Mijnheer Breij, het is in dit park niet toegestaan de wandelpaden liggend te versperren.” Grinnikend keek Gerben van boven op mij neer, hij is hovenier in De Braak en weet precies waar iets moois te vinden is in het park. “Ik zag van de week merkwaardige bekerzwammen tussen de anemonen staan, weet jij soms wat dat kan zijn?” We liepen samen naar de plek waar hij de zwammetjes gezien had. Op een kale plek tussen de bloeiende anemonen stonden inderdaad kleine bruine paddenstoeltjes, geen hoedjes met steel, maar bekertjes. Het ging hier om de anemonenbekerzwam, een paddenstoel die parasiteert op de wortels van de anemonen.

Ook in de herfst is De Braak zeker een bezoek waard, omdat er veel paddenstoelen groeien. Vooral voor paddenstoelen die samenwerken met bomen, de zogenaamde mycorrhizapaddenstoelen, is het een goed gebied, omdat bomen die groeien onder voedselarme omstandigheden de hulp van zwammen goed kunnen gebruiken. Die hulp is zeker nodig bij bomen waar de parasitaire paarse schubwortel groeit. De plant, die ook wel prachtschubwortel genoemd wordt, produceert geen bladeren, maar wel mooie paarse bloemen. Het pad langs de plas dat parallel aan de Amsterdamse weg loopt, staat er begin mei vol mee. De paarse schubwortel tapt zijn voedsel via de boomwortels af zonder de boom er iets voor terug te geven. Zo ziet u maar, parasitisme is niet alleen aanwezig in het zwammenrijk, maar komt ook in het plantenrijk voor.

Tekst en foto: Henk Breij