‘Verandering is niet tegen te houden, vervreemding wel’

AMSTELVEEN ‘De Amstelveense samenleving is veelkleuriger en internationaler geworden. Dit vraagt om nieuw passend beleid voor een sterke sociale basis in onze stad.’ Uit: ‘Amstelveen Ontmoet Elkaar’, een visie van de gemeente Amstelveen, december 2020. Het Amstelveens Nieuwsblad bericht deze weken over die sociale basis. Hoe staat het ermee? Vandaag deel 3: De wethouder.

Of Amstelveen een los zand gemeente is? Ik denk dat het deels wel klopt”, zegt wethouder Zorg en Welzijn Marijn van Ballegooijen. “Amstelveen heeft veel minder dan bijvoorbeeld Amsterdam een roemruchtige geschiedenis. We bestaan al zevenhonderd jaar, maar we zijn toch vooral een naoorlogse stad. Ons gedeelde verleden is niet zo groot. Door de komst van veel recente nieuwkomers wordt dat nog versterkt.”

Hij ziet ook een andere kant. “We kunnen ook trots zijn op ons internationale karakter. We zijn vrijwel allemaal nieuwkomers, vinden in Amstelveen een nieuw leven en zoeken verbinding in die internationale stad. Dat is heel erg eigen aan Amstelveners. Als we de mooie en de moeilijke kanten zien en we omarmen die als iets wat bij ons hoort dan is dát misschien wel wat ons verbindt en tegelijkertijd de oplossing voor dat losse zand.”

We bestaan al zevenhonderd jaar, maar we zijn toch vooral een naoorlogse stad.

VERANDERING Van Ballegooijen is drie jaar werkzaam in Amstelveen. “Toen ik kwam speelde het thema internationalisering nog niet. We wisten dat we een internationale stad waren, maar dat bleef beperkt tot stedenbanden. Daar hield de burgemeester zich vooral mee bezig. Een paar jaar geleden begon het voor het eerst te leven in de gemeenteraad. De internationalisering zet door en het lijkt ook sneller te gaan. Voor corona kwamen er duizend personen per jaar bij en die zijn niet gelijkelijk verdeeld over de stad. In een aantal wijken is er een sterke toename van internationals. Bewoners merken die verandering. Terwijl in andere buurten wel weer veel saamhorigheid is.” 

Dat hoort hij als hij in de stad is of op werkbezoek. “Met enige regelmaat spreek ik Amstelveners die moeite hebben contact te krijgen met hun buren. Ze hebben hun wijk in de loop van de jaren zien veranderen en voelen zich daarom minder thuis. Internationalisering is daar zeker een factor in. De taal is een barrière, de gewoonten en gebruiken van nieuwkomers zijn anders en er zijn veel internationals die hier maar een paar jaar verblijven. Sommige van hen stoppen daarom weinig energie in contacten. Het gevolg is wel dat als steeds meer mensen hier kort verblijven de beleving van inwoners anders wordt.”

Hij praat ook met internationals en hoort dan weer een andere kant. “Nieuwkomers vinden de Nederlandse gemeenschap gesloten. De meeste van hen zeggen: ‘Nederlanders zijn druk met hun eigen leven bezig en hebben helemaal geen behoefte aan nieuwe contacten: ze hebben hun leven al op orde.’ Dan is het niet makkelijk om ertussen te komen. Dat geldt zeker voor vluchtelingen, want die hebben vaak een rugzak met trauma en verdriet dat hen in de wegstaat om contacten te maken.”

SAAMHORIGHEID Door het organiseren en stimuleren van ontmoetingen probeert de gemeente saamhorigheid te vergroten. Van Ballegooijen: “Er zijn mooie initiatieven: eetclubs, lief en leedstraten en we hebben inmiddels ook geleerd. Nieuwe Russen die hier aankomen willen we verbinden met de Russische gemeenschap in Amstelveen. Op twee manieren is dat belangrijk: de isolatie van de nieuwe Russen wordt minder. Maar we zien ook dat naarmate zij meer verkeren in de Russische gemeenschap zij ook makkelijker contact maken met de Nederlandse bewoners. Die andere Russen hebben al connecties met Nederlanders en de nieuwe Russen kunnen erop meeliften. ‘Ik heb een leuke tennisvereniging, ga je mee?’ Dat is veel makkelijker dan om het zelf uit te vinden.”

Ook beleid is gericht op het verstevigen van de sociale basis. De wethouder vindt taal essentieel. “Nieuwkomers kunnen de Nederlandse taal gratis leren. Maar taal leren is één, taal oefenen twee. We koppelen taalmaatjes aan nieuwkomers. Dat zijn er inmiddels al meer dan tweehonderd en dat zijn tegelijkertijd ook ontmoetingen.” Hij zou graag zien dat internationals zelf eerder initiatief nemen. “Ik hoor sommigen soms zeggen: ‘We blijven hier maar twee jaar. We hoeven niet zo nodig.’ Maar twee jaar wordt vier jaar, vier jaar acht jaar. Ze vinden de liefde, blijven alsnog en dan zeggen ze: had ik het maar eerder geleerd.”

SCHOOL Daarnaast stimuleert de gemeente dat kinderen van internationals naar Nederlandse scholen gaan. “Ons doel is dat kinderen van nieuwkomers en Nederlandse kinderen gemengd les krijgen. Scholen vinden dat alleen pittig, zeker als het om veel kinderen gaat. En dat is begrijpelijk. Daarom is er ook de mogelijkheid voor nieuwkomers om hun kinderen op internationale scholen te plaatsen. Dat lijkt in tegenspraak met het zoeken van verbinding, maar het is beter om te splitsen. Het is natuurlijk uiteindelijk aan de ouders, maar ons idee is: blijf je langer in Amstelveen, stuur dan je kind naar een Nederlandse school. Blijf je kort ga dan naar de internationale school. Dat ontlast de Nederlandse scholen.”

Met Schiphol als bakermat zijn we een stad die is gegroeid vanuit internationaal verkeer.

Verder wordt beleid gevoerd op woningnood. Van Ballegooijen: “Die is immens. Bovendien zijn de prijzen van huizen hoog. De wachttijd voor een sociale huurwoning is 17 jaar. We proberen voorrang te verlenen aan Amstelveners zodat zij die binding hebben met de regio, hier ook echt kunnen blijven. Daarnaast willen we opkoopbescherming invoeren. Kopers worden dan verplicht zelf in een woning te verblijven. Voor internationals wordt het dan wel moeilijker een huis voor een paar jaar te huren. En we willen zo veel mogelijk bouwen. Het probleem is alleen dat de grond niet allemaal van ons is en er zo een verschil is tussen wat wij willen en wat er gebeurt.”

PRACHTIGE STAD Ondanks alle moeilijkheden vindt hij Amstelveen een prachtige stad. “Er zijn zorgen over de sociale samenhang, maar de meeste bewoners vinden het ontzettend leuk om in een internationale stad te wonen. Het geeft kracht en dynamiek. Het maakt nieuwsgierig, is leerzaam en het hoort ook bij ons DNA. Met Schiphol als bakermat zijn we een stad die is gegroeid vanuit internationaal verkeer.”

Volgens de wethouder is internationalisering onvermijdelijk. “Verandering hoort nu eenmaal bij Amstelveen. Al heel lang. Verandering is ook niet tegen te houden, vervreemding wel. Inwoners ervaren steeds meer dat hun wereld pas begint als ze thuis zijn, achter hun voordeur. Ik wil graag dat het leven van Amstelveners weer begint vóór hun voordeur en ga er alles aan doen om dat gevoel weer terug te krijgen.”

Dit artikel is mede tot stand gekomen door een bijdrage uit het Mediafonds Amstelveen.

Martin Bons