Column IVN: Bladeren van Barabarakruid ware vitamine C-bom

AMSTELVEEN Hoe spannend (of gruwelijk) het leven van de heilige Barbara ook was, er is zo weinig bewijs voor dat ze in 1969 van de heiligenkalender is gegooid. Dat is jammer, want – hoewel ik niet katholiek ben – heb ik altijd een zwak voor Barbara gehad. Een dijk van een vrouw, beschermheilige van onder anderen mijnbouwers, die altijd afgebeeld wordt naast een toren. Bij het begin van de bouw van de Noord/Zuid lijn is een beeldje van haar in de startschacht geplaatst (o ja, als het stormt, kan je ook haar hulp inroepen).

Wat heeft dit met natuur te maken? Op het eerste gezicht helemaal niets. Amstelveen staat – terwijl u dit leest – in bloei. Dankzij een gelukkige combi van regen en zon is de laatste weken alles de grond uit geschoten en vieren Meidoorn en Daslook een feestje, vergezeld van wuivende Wede en brallende boterbloemen. Rustig fietsen is er voor iemand met botanische interesse niet meer bij.

Ook Kool- en Raapzaad kleuren het landschap nu geel. Het verschil tussen die twee zit ‘m in de bloeiwijze. Als je de bloemen van Koolzaad voorzichtig bij elkaar brengt, steken de knopjes net boven het tuiltje uit. Doe je dat bij Raapzaad, dan zie je diezelfde knopjes niet meer. Een ezelsbruggetje heb ik nog niet gevonden. Raapzaad bloeit wel iets eerder dan Koolzaad.

Barbarakruid – ook een kruisbloemige - bloeit geel, maar haar bloemen zijn donkerder en het ietwat glanzende, donkergroene blad heeft een andere vorm (plantkundigen kijken naar wat overblijft als de bloem is uitgebloeid, naar het bovenste, versmalde deel van de vrucht, de ‘snavel’).

WINTERKERS Barbarakruid wordt ook wel winterkers genoemd. Rond de naamdag van de heilige Barbara – 4 december – zul je voor waterkers naar de groenteboer moeten, maar Barbarakruid is er dan nog wel, met bladeren, die ware vitamine C-bommetjes zijn en die, dankzij de mosterdglycosiden, lekker pittig smaken. Mosterdglycosiden maakt de plant overigens niet aan om lekker gevonden te worden maar juist als pesticide. Vitamine C moet in een tijd dat de mandarijntjes nog niet jaarrond werden aangeleverd toch een gezonde aanvulling op het dieet zijn geweest.

TWEEJARIGE PLANT Barbarakruid is een zogeheten tweejarige plant, wat niet wil zeggen dat ze er twee jaar over doet om tot bloei te komen. Veel planten bloeien, zetten zaad, dat in de aarde overwintert en het jaar daarop ontkiemt, waarna de cyclus zich herhaalt. Barbarakruid bloeit, haar zaad ontkiemt, er vormt zich een grondrozet en pas na een koude periode gaat ze bloeien. Het fundament voor veel ‘tweejarigen’ ligt in de kou, die volgt op het ontkiemen (en een schietgebedje aan het adres van de heilige Barbara?).

Aleid Offerhaus