Shostakovich en Cremer

Dmitri Shostakovich en Jan Cremer, geen paar apart.

Mijn eerste confrontatie in Museum Jan met de tentoonstelling Noordwaarts (2010-2020) van 13 maart tot 21 juni 2020 in dit uitmuntende Museum bleek een heftige. Woeste zeegezichten overspoelen je gedachten en laten je naar adem snakken. Ben je eenmaal bijgekomen en is de zilte lucht op je huid neergedwarreld, komen de vrije associaties los. Ik zag als het ware muziek, ditmaal opmerkelijk genoeg van Shostakovich. Heftige uitbarstingen van een opgesloten geest vertaald in noten bij de componist en verf bij Cremer brengen geen rust, maar dwingen tot confrontatie. Uitdagend als Cremer bij het verlaten van zijn kooi is, smijt hij zijn persoonlijkheid letterlijk op doek. Je komt als kijker pas tot rust als je de tijd neemt deze doeken stuk voor stuk te ondergaan. En, het moet gezegd, het loont! De zeegezichten doen echt iets met je. Ze zuigen je naar binnen. Dat kennen we van Mark Rothko.  Ze doen ook denken aan een schilder als Cezanne. Vergelijking met zijn schilderij Montagne Sainte-Victoire (1904/5) doemt op. Weliswaar de verf daar dunner en luchtiger opgebracht dan bij Cremer. Het is bij deze laatste vooral de losse toets, soms ferm van streek, absorbeert en vangt daarmee ook de atmosfeer waardoor subject en ervaring elkaar uitwisselen. Kern is de overdracht met afdruk in je geest. Het is duidelijk, bij Jan Cremer is het zwemmen of verzuipen. Ik zou zeggen reddingboei of niet: ‘Maakt uw keuze!’