Voorproefje van historische route door Elsrijk en Randwijck

AMSTELVEEN Amstelveen is bezig met het ontwikkelen van historische routes door de gemeente. Op de Open Monumentendag van 13 september kregen wijkbewoners, politici en pers een voorproefje van de eerste historische route die gaat lopen door Randwijck en Elsrijk.

De gemeente werkt aan het verhogen van het historisch besef onder de inwoners door te laten zien dat Amstelveen niet een slaperige buitenwijk van Amsterdam is, maar een heuse stad met een eigen karakter en historie. "Amstelveen is zelfs ouder dan Amsterdam en heeft een heel ander verhaal te vertellen," aldus Daniël Metz, oprichter van de stichting Museum zonder Muren in Amsterdam, die in opdracht van de gemeente in twee jaar tijd twee historische routes opzet. Zodra de route door Randwijck en Elsrijk klaar is, volgt er een door Oude Dorp en Keizer Karelpark. Blijken deze een succes, dan volgen er mogelijk meer. De eerste route is bepaald, maar moet nog worden aangekleed met informatieborden. De bedoeling is die eind dit jaar te plaatsen. Ook komt er een website.

PRIKKELEN "Iedere route gaat door twee of meer wijken," zegt Metz. "Dat moet bewoners prikkelen om ook eens in een naburige wijk te gaan kijken. Mensen hebben namelijk de neiging in hun eigen omgeving te blijven. De routes worden in overleg met bewoners gemaakt."

Al wandelend kwam Metz met een schat aan historische informatie. Over hoe Amsterdam stap voor stap Amstelveen - toen nog Nieuwer-Amstel - verdrong. Toen de hoofdstad reikte tot de Kalfjeslaan, vond Amstelveen het welletjes. "De gemeente begon de ontwikkeling van Randwijck als buffer tegen verdere annexaties," aldus Metz. "Omdat Amstelveen veel inwoners was kwijtgeraakt en daarmee belastinginkomsten, probeerde het rijke Amsterdammers naar riante woningen in Randwijck te lokken. Die leverden veel belasting op waarmee de polders werden droog gehouden. Want dat kostte veel geld."

OORLOG Een hoofdthema van de route is de Tweede Wereldoorlog. Metz vertelt over burgemeester Haspels, die werd ontslagen omdat hij niet wilde meewerken aan verhuizing van Amstelveense joden naar Amsterdam. Nabij de Pauluskerk bevindt zich een bunker, die de Luftwaffe op Schiphol ondersteunde. Metz: "Er werden weerballonnen opgelaten en er was een radiostation. De Duitsers verwijderden de piek van de kerk omdat die het radioverkeer verstoorde. Na de oorlog is die teruggezet. In de kerk bevonden zich onderduikers."

Verderop, langs de Amsterdamseweg, waren veel Duitsers ingekwartierd. De ex-Kwikfit-garage aan de Amsterdamseweg fungeerde als werkplaats voor Duitse voertuigen. "Kort voor de bevrijding maakte een meisje een afspraakje met een Duitser," vertelt Metz. "Ze vroeg of ze haar tas kon achterlaten. In die tas zat een bom die spoedig afging."

De route voert ook langs Randwijcklaan 13, een houten gebouwtje waar in de oorlog joodse kinderen les kregen omdat ze op andere scholen niet meer mochten komen. De gemeente heeft het gered van de slopershamer.

Een interessant voorproefje. En daarbij is nog niet de helft van de eerste historische route bewandeld.

René de Leeuw