Politie-ogen in de lucht

SCHIPHOL Dagelijks stijgen vanaf Schiphol-Oost politiehelikopters op om te jagen op criminelen, mensenlevens te redden, een oogje in het zeil te houden op het verkeer en evenementen, en controles uit te voeren. De helikopters van de Luchtvaartpolitie zijn daarmee onmisbare ogen in de lucht.

We vormen een compleet luchtvaartbedrijf," zegt Rob Koole, werkzaam bij de Luchtvaartpolitie in de met hekken en prikkeldraad beveiligde vestiging op Schiphol-Oost. "Er werken bij ons circa 130 mensen. We hebben een eigen helikoptervloot, doen het onderhoud zelf en leiden zelf onze bemanningen op. We zijn het meest actief op Schiphol, maar hebben ook steunpunten op Rotterdam-The Hague Airport en de vliegbasis Volkel. Op andere luchthavens komen we voornamelijk om te tanken. Per jaar maken we zo'n vierduizend vluchten. We proberen daarbij zoveel mogelijk geluidhinder te voorkomen. Liefst vliegen we op wat grotere hoogte, maar dat kan niet altijd. Voor het zoeken naar een inbreker die zich achter huizen bevindt en zich verstopt moet je wel laag vliegen. Via Twitter geven we regelmatig informatie om het publiek op de hoogte te stellen en begrip te kweken voor wat we doen. We hebben bijna 440.000 volgers, dat is aanzienlijk voor een overheidsdienst."

PLANBAAR Koole is accountmanager en heeft als voornaamste dagelijkse taak het coördineren van de zogeheten 'planbare luchtsteun'. "Helikopters rukken uit op basis van meldingen, maar ook plannen wij tal van vluchten tevoren," legt hij uit. "Die planning gebeurt onder meer op basis van criminaliteitscijfers die de Universiteit Twente verzamelt. Uit die database leiden wij af op welke dagen en tijdstippen de kans op criminaliteit met een hoge impact het grootst is. Dat komt natuurlijk niet altijd uit, maar werkt over het algemeen toch heel goed. Zo weten we bijvoorbeeld dat op vrijdagavonden de inzet van een helikopter in de regio Rotterdam/Den Haag heel nuttig kan zijn. Als die daar dan al rondvliegt, dan kan hij na een melding zeer snel ter plekke zijn." Inbrekers zijn vooral 's avonds actief, zo blijkt uit de gegevens van de universiteit, plofkrakers meestal in de nachtelijke uren.

VLOOT De helikoptervloot omvat negen toestellen: zes kleine Eurocopter EC135s en drie grotere van het type AgustaWestland AW139. De EC135 kan zo'n twee uur in de lucht blijven en biedt plaats aan twee vliegers, maar er gaan alleen twee vliegers omhoog in het donker. Overdag wordt gevlogen met één vlieger. Verder is altijd een 'technical flight officer' aan boord, die onder meer contact onderhoudt met meldkamers en agenten op de grond. De AW139 is een slagje groter, biedt ruimte aan acht, negen personen en kan tot vier uur in de lucht blijven. De AW139 wordt ook overdag door twee vliegers bestuurd. "Deze heli is uitgerust met opblaasbare drijvers, zodat hij in geval van nood op het water kan landen," zegt Koole. "We kunnen hem inzetten boven zee, bijvoorbeeld voor het ondersteunen van de Kustwacht en bij het toezicht op boorplatforms."

De helikopters zijn aangepast voor hun politietaken en voorzien van speciale apparatuur, zoals camera's, ook voor infraroodopnamen, een schijnwerper en een megafoon. De politie maakt verder steeds vaker gebruik van drones, kleine onbemande toestellen. In de Schipholregio worden die niet ingezet vanwege het intensieve luchtverkeer, maar er zijn drie politie-eenheden die nu fungeren als proeftuin en daar komen er binnenkort drie bij.

VRAAG De vraag naar helikoptersteun is groter dan de Luchtvaartpolitie kan bieden. "Jaarlijks krijgen we zo'n 6000 verzoeken, waarvan we een derde niet kunnen honoreren," aldus Koole. "Daar zijn verschillende redenen voor. Soms is er eenvoudigweg geen helikopter beschikbaar. Soms speelt het weer een rol. Bij mist en bij laaghangende bewolking is het voor ons lastig vliegen. We gaan zo efficiënt mogelijk met onze beschikbare vlieguren om. De inzet van een helikopter moet effectief zijn. We moeten het verschil kunnen maken. Als er bij de jacht op een inbreker geen of onvoldoende afzettingen zijn, niet bekend is in wat voor auto hij rijdt en wij eerst een eind moeten vliegen, dan kunnen wij met een helikopter niet zoveel bijdragen. En als er bij een vermissing geen aanknopingspunten zijn dan weet je niet waar je moet kijken. De prioriteit ligt bij zoekacties waarbij we mensen kunnen redden, grof geweld en terreur, alsmede meldingen met een kans verdachten van ernstige feiten aan te kunnen houden en als de veiligheid van collega's op de grond in het geding is, bijvoorbeeld als een verdachte een vuurwapen heeft."

EXTRA UREN In 2018 zijn dankzij de helikopters 167 verdachten op heterdaad aangehouden, zestig vermisten in levensbedreigende situaties op tijd gevonden en werd 1600 keer informatie verzameld voor opsporingsonderzoek, interventies of aanhoudingen. Voor de politie is goede luchtsteun onmisbaar en daarom gaat kent de regering de Luchtvaartpolitie jaarlijks 540 extra uren toekennen, mede met het oog op ernstige geweldsdelicten en terrorismebestrijding.

Koole geeft aan dat het werk van de Luchtvaartpolitie meer omvat dan de helikopterinzetten. "We zijn ook belast met het toezicht en de handhaving van de Luchtvaartwetgeving. Collega's voeren met regelmaat controles uit op de grote en kleine vliegvelden. Ook doen wij strafrechtelijk onderzoek bij vliegtuigongelukken en incidenten. Denk bijvoorbeeld aan het ongeluk met het toestel van Turkish Airlines. Zo zijn we in feite de politie van de luchtvaart."

René de Leeuw