Schiphol en weidevogels ‘beschermen’ Bovenkerkerpolder

AMSTELVEEN Geen polder in Amstelveen is zoveel besproken als de Bovenkerkerpolder. In de loop der jaren werden diverse plannen voor het gebied gemaakt, waarvan enkele werden gerealiseerd. Hoe zien melkveehouder Kees Lambalk en schrijver Hans Noltes de toekomst van het gebied?

Noltes schreef een boek over de polder naar aanleiding van het 250-jarig bestaan. “Aan het 200-jarig bestaan werd volop aandacht besteed, onder meer met een expositie en een artikel in de krant. Rond het 250-jarig bestaan bleef het vrijwel stil.” Noltes, die voldoende tijd had om te schrijven, omdat zijn werkzaamheden vanwege corona stil lagen, besloot een boek te wijden aan de polder. “Normaliter ben ik gids. Ik leid buitenlandse toeristen rond op bijvoorbeeld molencomplex Kinderdijk. Daar is de liefde voor molens ontstaan. Die stonden er vroeger volop in de polder, 11 in totaal.”

POLDERBEACH Noltes belicht in zijn boek de diverse kanten van de polder. Hij gaat in op het ontstaan als waterschap (sinds 1629), de vroegere molengang, waterbeheer, duurzame landbouw, recreatie, bezoekers van de polder en de polderplannen die de loop der jaren de revue zijn gepasseerd. “Ken je het plan voor de Polderbeach? Dat werd in 2006 gelanceerd. De VVD wilde in de polder een recreatieplas aanleggen.” Dat plan haalde het niet. Wel kwam er een wijngaard en ondanks felle protesten werd een golfbaan aangelegd. Tot dusver is woningbouw nicht im frage. “Al zijn wijken als het Keizer Karelpark en Waardhuizen gebouwd in gebied dat ook tot de Bovenkerkerpolder werd gerekend. De bewoners van deze wijken beseffen waarschijnlijk niet dat ze op een vroegere zeebodem wonen.”

(Tekst gaat verder onder de foto)

Hans Noltes schreef een boek over de Bovenkerkerpolder. - Naomi Heidinga

WEIDEVOGELS Kees Lambalk heeft een melkveebedrijf in de polder. Hij woont er al 42 jaar. Hij zet zich in voor de weidevogels, net als een aantal andere boeren in het gebied. Dat betekent later maaien en het waterpeil in het voorjaar hoger laten. Hoe kijkt hij aan tegen het gebied? “Omdat ik het dagelijks zie, ben ik me niet altijd bewust van de schoonheid van het gebied. Maar zodra de vogels weer komen, raak ik enthousiast.” Het boeren wordt steeds moeilijker, erkent Lambalk. “De boeren krijgen voor mijn gevoel overal de schuld van. De slechte bodem- en waterkwaliteit, stikstof. We kunnen het nooit goed doen.” En toch zijn boeren heel belangrijk voor het behoud van het gebied, en het beschermen van de weidevogels, die het goed doen in de polder. Al heeft Lambalk daar inmiddels een andere visie op. “De aanwezigheid van de weidevogels en Schiphol beschermt de boeren. Dat is de reden dat de polder nog niet is volgebouwd. De kwaliteit van de grond voor agrarische activiteiten is niet geweldig. Niet qua grasland, maar al helemaal niet voor akkerbouw. Op slechts een aantal percelen wordt mais verbouwd, maar de opbrengst is zozo.” Volgens Lambalk is inmiddels ongeveer een derde van de polder in handen van projectontwikkelaars. “Dat land wordt gepacht door boeren. Voor deze stukken grond is het lastiger om afspraken te maken over weidevogelbescherming. Voor de pachtende boeren is dat minder interessant, omdat de verpachter er waarschijnlijk niet achter staat.”

BOUWGROND De polder als bouwgrond, om de zoveel tijd komt het idee weer op. In 2020 opperde makelaar Brockhoff nog het plan om in een deel van de polder eengezinswoningen te bouwen. De politiek was duidelijk: in de polder gaan we niet bouwen. Ook in de verkiezingsprogramma’s van de Amstelveense partijen is men eenstemmig: de Bovenkerkerpolder mag niet worden volgebouwd. Maar hoe lang is dat vol te houden? Er zijn steeds minder boeren in de polder. Ook Lambalk vraagt zich af wie zijn bedrijf ter zijner tijd wil overnemen. “Ik ben nu 74 jaar. Een exacte tijd wanneer ik ga stoppen, heb ik niet. Zoiets wil ik niet plannen. Maar met de steeds strenger wordende regels vraag ik me af of een boer het hier nog zou aandurven. Mijn stallen zijn verouderd, nieuwbouw is kostbaar. En zo goed is de kwaliteit van de poldergrond niet. Zolang de weidevogels het echter nog goed doen, zullen er genoeg clubs in actie komen wanneer men het vol wil bouwen. En de aanwezigheid van Schiphol betekent dat in zo’n 80 procent van de polder niet mag worden gebouwd.”

PARK De Amstelveense partij BBA heeft een ander idee om de polder groen te houden: de aanleg van een park. Daarmee wordt tevens ingespeeld op de behoefte aan recreatiemogelijkheden. Lambalk ziet niet veel in het plan, ook in verband met de weidevogels. “Die kunnen niet leven in een park.” Noltes vindt dat de recreatieve waarde van de polder kan worden vergroot, schrijft hij in zijn toekomstbespiegeling. Bijvoorbeeld door de aanleg van uitkijkpunten zoals het balkon van Waardhuizen en de mogelijkheid om bij de boer een kleinschalige horecagelegenheid te bezoeken, een zogenaamd rustpunt. Ook de historie van het gebied moet beter worden getoond, evenals de waarde voor de rust- en ruimtebeleving. Een park met waterplanten als uitbreiding van de al bestaande wateropvang bij het gemaal, waarmee wordt ingespeeld op de gevolgen van klimaatverandering, kan volgens Noltes eveneens een mooie toevoeging zijn. Maar bebouwen? “Nee, geen sprake van.” Het gebied moet voor landbouw en natuur behouden blijven. Extensivering helpt om de kwaliteit van de natuur te vergroten. Maar daarvoor moeten de boeren wel goed worden beloond. Zodat ze ook in de toekomst de polder groen en open kunnen houden.” 

Dit artikel is mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van het Mediafonds

Naomi Heidinga