Stad van de toekomst: Gemeente als aanjager voor verduurzaming

AMSTELVEEN Voor Nederland ligt er een enorme opgave in het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad: in 2050 moeten alle woningen energieneutraal zijn. Nieuwbouwwoningen zijn energieneutraal of leveren zelfs energie op. Maar hoe maak je de bestaande voorraad energiezuiniger? Voor woningbezitters, verhuurders en huurders ligt hier een schone taak. De gemeente is aanjager en faciliteert. 

“Ik kan me voorstellen dat woningbezitters niet weten waar te beginnen met de verduurzaming van hun woning,” aldus wethouder Floor Gordon. “Alleen al op gebied van woningisolatie zijn er verschillende producten en aanbieders, die elkaar vaak tegenspreken. Daar zie ik een belangrijke rol voor de gemeente: om te zorgen voor objectieve informatie of inwoners door te verwijzen naar een partij waar die informatie te vinden is.” De gemeente werkt hierbij samen met het Energieloket Amstelveen en daarnaast zijn er energiecoaches, die inwoners van gratis advies kunnen voorzien. “Ook hebben we ondernemers en inwoners de mogelijkheid geboden een energiescan te doen. Aan de hand van de resultaten kunnen ze aan de slag met het verduurzamen van hun woning.”

STIMULEREN Om de verduurzaming van woningen aan te jagen, zijn er verschillende subsidies beschikbaar. Bijvoorbeeld voor de aanleg van groene daken. “Deze subsidie hebben we in eerste instantie in het leven geroepen om woningbezitters te stimuleren een groen dak te nemen, maar inmiddels komen er ook aanvragen vanuit ondernemers.” Ook zijn er collectieve inkoopregelingen, waarbij door groot in te kopen een korting kan worden gegeven. Onder meer voor zonnepanelen gebeurt dit. Niet alle aanjaagacties komen vanuit de gemeente. “In Elsrijk en Bovenkerk heb je een actieve groep bewoners die zelf aan de slag is gegaan met duurzaamheid. Ze delen informatie, geven tips en dienen als voorbeeld. Dat zien we graag, we willen als gemeente niets opleggen, maar vooral mensen stimuleren.”

ISOLATIE Verduurzamen van een woning begint meestal met isolatie. “Dit levert niet alleen een besparing op, maar zorgt ook voor meer comfort.” Ook al zijn er voor verschillende verduurzamingsopties subsidies beschikbaar, toch moet de woningeigenaar tevens zelf investeren. “Dat is iets om in de gaten te houden. Niet iedereen kan zich deze verduurzamingsmaatregelen veroorloven, terwijl voor het terugbrengen van de CO2 uitstoot het belangrijk is dat iedereen mee doet. We kijken naar mogelijkheden om mensen die wel willen maar niet kunnen investeren, tegemoet te komen.”

ALL ELECTRIC Het lijkt nog ver weg, maar in 2050 moet Nederland van het gas af. In nieuwbouwwijken worden al all electric woningen gebouwd, die meestal verwarmd worden met behulp van een warmtepomp. Hoe zit dat met de bestaande voorraad? “Op dit moment kunnen we niet allemaal van het gas af, omdat daar simpelweg geen capaciteit voor is. In sommige wijken zoals Amstelveen-Noord kunnen we het bestaande warmtenet uitbreiden, zodat meer mensen er gebruik van kunnen maken. Ook in Amstelveen-Zuid zijn er woningen die all electric zouden kunnen. Het gaat om nieuwere woningen die beter zijn geïsoleerd. Daarnaast kijken we naar de mogelijkheden om de warmte die vrijkomt bij de rioolwaterzuivering in te zetten voor de verwarming van woningen. Geothermie is een andere mogelijkheid, of het gebruik van oppervlaktewater. Momenteel wordt hier onderzoek naar gedaan. Tot die tijd adviseren we mensen om te isoleren, isoleren, isoleren. We willen wel meer vaart maken met het van het gas afgaan, maar op dit moment houdt de techniek ons nog tegen.”

EIGEN HAARD Een belangrijke speler in het verduurzamen van de bestaande voorraad is de woningcorporatie. “We zijn continue met Eigen Haard in gesprek. Ze willen wel, maar het verduurzamen gaat langzaam, woonblok voor woonblok. De bal ligt hierbij niet alleen bij Eigen Haard. Het gaat om bewoners die overtuigd moeten worden. Sommige verduurzamingsmaatregelen leiden tot een verhoging van de huurprijs. Ook zijn er best wat aanpassingen nodig aan de woning. Daar staan lagere energielasten tegenover.”

ENERGIEVOUCHERS De gemeente heeft naast subsidies verschillende acties gelanceerd om mensen te helpen met verduurzamen. Zoals het uitgeven van energievouchers, ter waarde van 60 euro, waarmee bijvoorbeeld ledlampen kunnen worden gekocht. “Het leuke is dat we zien dat er steeds meer goede initiatieven ontstaan, van organisaties en inwoners. Zo helpen de mensen van de Belklus bijvoorbeeld met het aanbrengen van de ledlampen bij mensen die dat zelf lastig vinden.”

BEDRIJVEN Woningbezitters worden aangespoord te verduurzamen, maar hoe zit dat eigenlijk bij bedrijven? “Per 1 januari 2023 geldt de verplichting voor kantoren om minimaal energielabel C te hebben. We proberen bedrijven te overtuigen een stapje verder te gaan. In de toekomst zullen ze wellicht naar energielabel B of A moeten. Je kunt het dus maar beter in een keer goed doen. Het is wel lastig om ondernemers te overtuigen. Je hebt er zeker koplopers tussen, maar ook ondernemers die denken ‘het zal mijn tijd wel duren’”. 

GOEDE WEG Hoe scoort de gemeente wat betreft duurzaamheid van hun gebouwen? “Het gemeentehuis is lastig qua gebouw, maar als je kijkt naar de hele voorraad zitten we op de goede weg. Er liggen inmiddels 2400 zonnepanelen op scholen (een investering van de scholen zelf), 900 zonnepanelen op gemeentelijk vastgoed en 85 procent van het vloeroppervlak van gemeentelijk vastgoed heeft energielabel A, B of C. Wanneer gebouwen worden gesloopt, worden delen van gebouwen opnieuw gebruikt.”

TEGELWIPPEN Verduurzamen geldt niet alleen voor de woningen, maar ook voor tuinen. Om hittestress in de stad tegen te gaan, voor de biodiversiteit en het opvangen van water zijn groene (gevel)tuinen wenselijk. “Onlangs hebben we meegedaan aan het NK-Tegelwippen. Het was een beetje een lastminute actie, maar desondanks een succes. 138 mensen deden mee; er zijn meer dan 9300 tegels vervangen door groen. Volgend jaar doen we opnieuw mee, maar dan pakken we het groter aan.” 

Dit artikel is tot stand gekomen dankzij steun van het Mediafonds.

Naomi Heidinga