Heermoes, schrik van tuinier

AMSTELVEEN Regelmatig vertelt een IVN-natuurgids in deze rubriek over de natuur. Dit keer gaat Gert-Jan Roebersen in op het meest hardnekkige onkruid: heermoes.

Nadat mijn buurman was overleden is het huis verhuurd aan tijdelijke bewoners. Terwijl mijn buurman tot het laatst zijn tuintje zorgvuldig heeft onderhouden, hebben de nieuwe bewoners er een puinzooi van gemaakt. Onkruid schoot tot een meter hoog op en struiken werden niet gesnoeid. Een enkele keer hebben de bewoners, op aanzegging van de huisbaas, de tuin leeggehaald, maar een paar maanden later was het weer een wildernis geworden.

Waarom vertel ik dit? Wel, het onkruid van de buren verspreidt zich ook door mijn tuin. Dat geldt niet alleen voor paardenbloemen en andere composieten, maar ook voor het meest hardnekkige onkruid: heermoes. De wortelstokken groeien onder de erfscheiding door, en de planten komen steeds verder in de tuin op. Je kunt de planten wel uitsteken, maar telkens schieten nieuwe stengels als paddenstoelen uit de grond. Het is een taai gevecht, en lijkt bij voorbaat verloren.

Onder het motto 'Ken uw vijand' heb ik informatie opgezocht over deze lastpak. Hij behoort tot de paardenstaarten, een sporenplant evenals varens en mossen. In het voorjaar komen de vruchtbare stengels op, met een sporenaar op de top. Enkele weken later verschijnen de infertiele (onvruchtbare) stengels, die vertakkingen vormen in kransen rondom de stengelschede. Heermoes heeft wel bladgroen en parasiteert dus niet op andere planten. Hij houdt van ruigte, dus als je de aarde omwoelt bij het weghalen schiet hij vrolijk weer op.

Oorspronkelijk kwamen de paardenstaarten voor in het Carboon, 350 tot 300 miljoen jaar geleden. Zij groeiden op tot hoge 'bomen', die bij vertering fossiele brandstoffen zoals steenkool vormden. Wij zijn die nu– geologisch gezien – in ijltempo aan het opsouperen.

Hoe kun je heermoes in je tuin bestrijden? Sommigen beweren dat heermoes een bewijs vormt voor arme grond, en dat je mineralen moet toevoegen, maar volgens de Nederlandse flora van Eggelte prefereert de plant tamelijk voedselrijke grond. Je zou ook de uitgetrokken stengels kunnen laten liggen, dan komen de door heermoes opgenomen mineralen weer in de grond terecht. Kalk strooien wordt ook aanbevolen, maar de plant groeit niet beter op zurige grond. En het giftige glyfosaat, bekend als Roundup, kun je maar beter helemaal niet gebruiken.

Dan blijkt de plant ook nog giftig voor paarden en in mindere mate voor mensen. Toch wordt hij aanbevolen als geneeskrachtig, en gebruikt in de homeopathie.

Onlangs zijn de buren vertrokken. Volgens hun zeggen gaat de eigenaar het huis opknappen en verkopen. Ik hoop dat de nieuwe bewoners hun tuin beter onderhouden, en dat wij samen het onkruid in bedwang kunnen houden.

Gert-Jan Roebersen, natuurgids bij het IVN