Expositie werk Constant Nieuwenhuys (mede-oprichter Cobra) in Cobra Museum

AMSTELVEEN Dit jaar is het 101 jaar geleden dat kunstenaar Constant Nieuwenhuys, een van de belangrijkste medeoprichters van de Cobra-beweging, is geboren. Het Cobra Museum voor Moderne Kunst organiseert daarom een tentoonstelling, waarin naast kunstwerken uit zijn Cobra-periode (1948-1951) ook werken uit zijn latere periode worden getoond. De tentoonstelling Constant 101 – The Future Can be Humane is te zien van vrijdag 5 november tot zondag 6 maart 2022. 

Het Cobra Museum besteedt hiermee voor het eerst aandacht aan deze periode uit Constants oeuvre. Het museum heeft daarnaast Antonis Pittas en Antonio Jose Guzman uitgenodigd om te reageren op Constants oeuvre en gedachtegoed. Deze internationaal gerenommeerde kunstenaars hebben speciaal voor de gelegenheid nieuw werk gemaakt met de belangrijke doelstelling het publiek met een hedendaagse blik naar het werk van Constant te laten kijken.

BETERE WERELD Met de selectie werken van Constant wil het museum het beeld benadrukken van Constant als een kunstenaar met een onafgebroken geloof in een betere wereld, waarin collectiviteit, vrede en creativiteit de boventoon zouden moeten voeren. De geselecteerde werken van Constant, uit de collectie van het Cobra Museum, Fondation Constant en het Stedelijk Museum Schiedam, tonen Constant als maatschappelijk geëngageerd kunstenaar. Een belangrijke thematische draad in de tentoonstelling is er een die ook ons huidig tijdgewricht sterk bepaalt: migratie en ontheemding als gevolg van wereldpolitiek. Thema’s die vandaag de dag nog even relevant zijn. 

THE FUTURE CAN BE HUMANE Constant Nieuwenhuys (1920-2005) was naast kunstenaar ook een van de intellectuele motoren achter de Cobra-beweging (1948-1951). Daarmee kan hij als een van de belangrijkste medeoprichters worden gezien. Hij heeft zich ontpopt als een kunstenaar die steeds weer nieuwe paden durfde in te slaan, uitdagende samenwerkingen niet schuwde en bovenal overtuigd was van de belangrijke rol die creativiteit en kunst spelen in onze samenleving. De selectie van ongeveer 40 schilderijen en werken op papier varieert van de kinderlijk aandoende werken uit de Cobra-tijd – waarin met regelmaat de vogel als symbool voor vrijheid terugkeert – tot werken waarin Constant verwijst naar omwenteling en zelfs revolutie. 

LATERE PERIODE Naast zijn langlopende project New Babylon, waarin hij de samenleving van de toekomst verbeeldt, wordt ook een aantal werken uit de periode ná New Babylon gepresenteerd. Het Cobra Museum besteedt hiermee voor het eerst aandacht aan deze latere periode uit Constants oeuvre. Het sluitstuk van de late werken is het olieverfschilderij ‘Les expulsés’ dat Constant in 1999 schilderde naar aanleiding van de Kosovo-oorlog. 

HEDENDAAGSE KUNSTENAARS De kunstenaars Antonio Jose Guzman en Antonis Pittas reageren met nieuwe kunstwerken en installaties op Constants oeuvre en gedachtegoed. Hun belangrijke doelstelling is het publiek met een hedendaagse blik naar het werk van Constant te laten kijken. 

PITTAS Antonis Pittas (Griekenland, 1973) ontwikkelde speciaal voor de tentoonstelling de ruimtelijke installatie Don’t Forget Me Here. In deze installatie legt hij de nadruk op politiek-maatschappelijke kwesties als migratie, oorlog en vrijheid, en de nomadische mens. Deze thema’s zijn ook in het oeuvre van Constant al vroeg te zien. Pittas heeft zijn installatie ingericht met een zelfgekozen selectie werken van Constant. Deze worden in eerste instantie aan het oog onttrokken door middel van gordijnen waarop korte teksten en beeldfragmenten uit de nieuwsactualiteiten zijn aangebracht. Hiermee legt Pittas een directe, maar ook associatieve relatie tussen ons heden – waarin (onvrijwillige) migratie zo’n grote rol speelt – en de tijd waarin Constant leefde. Medewerkers van het Cobra Museum openen de gordijnen voor bezoekers en gaan met hen in gesprek. 

GUZMAN Antonio Jose Guzman (Panama 1971) heeft de nomadische mens als belangrijk thema in zijn oeuvre. Al eerder reageerde Guzman op New Babylon van Constant met het project Piertopolis. Hij beeldde toen de Homo Ludens af als nomadische bevolking die in deze toekomstige metropool zou wonen. Nu reageert hij nogmaals op New Babylon met een nieuw project: Indigo Republic. Hiervoor ontwerpt hij samen met textielontwerper Iva Jankovic een serie nieuwe sculpturale personages, waaraan een onderzoek naar de koloniale geschiedenis van de kleur indigo ten grondslag ligt. De figuren dragen textiel met een abstract patroon dat gebaseerd is op Guzmans eigen DNA-sequentie. Ter ondersteuning van dit project maakt een genetische conceptuele kaart zichtbaar dat zijn DNA het resultaat is van een route die door verschillende continenten loopt. Dit is de basis voor een aantal van zijn multidisciplinaire projecten in opdracht van het Cobra Museum.

MUZIEK In het oeuvre van Guzman speelt muziek een belangrijke rol en maken performances een vast onderdeel uit van zijn repertoire. In het kader van deze tentoonstelling heeft het Cobra Museum Guzman uitgenodigd eenmaal een performance uit te voeren. Deze datum wordt later bekend gemaakt. 

101 JAAR CONSTANT NIEUWENHUYS De tentoonstelling is onderdeel van het grootschalige samenwerkingsproject Constant 101, waarin een scala aan musea, instellingen, archieven, nieuwe makers, opleidingen en uitgevers op verschillende locaties niet zo zeer terugblikken op het gedachtegoed en het oeuvre van de kunstenaar, maar juist met nieuwe werken en hedendaagse projecten vooruitblikken door de lens van Constants oeuvre. Het samenwerkingsproject Constant 101 is een initiatief van Fondation Constant.

Les expulse´s, 1999, olieverf op linnen. (Foto: Tom Haartsen)